Udział własny w ubezpieczeniach – kwota potrącana z odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia w każdej zgłoszonej szkodzie.

Udział własny ustalany jest w umowie ubezpieczenia najczęściej procentowo lub rzadziej kwotowo jako wartość szkody, która będzie pokryta przez ubezpieczającego lub ubezpieczonego.

Franszyza redukcyjna to kwota, którą ubezpieczyciel potrąca z każdego odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia. W obecnej praktyce ubezpieczeniowej pojęcie to jest stosowane zamiennie do pojęcia „udział własny”. Jeśli wartość szkody nie przekroczy tej kwoty, odszkodowanie nie jest wypłacane.

Franszyza integralna jest to kwota, do wysokości której ubezpieczyciel nie odpowiada za powstałą szkodę. Jeśli jednak wartość szkody przekroczy kwotę franszyzy integralnej, ubezpieczyciel wypłaca całe należne odszkodowanie (bez potrąceń).

Ma ona na celu wyeliminowanie konieczności likwidowania przez ubezpieczyciela szkód drobnych, których koszt naprawy przekroczyłby ich rzeczywistą wartość. Działanie to ma także znaczenie prewencyjne – ma za zadanie wywarcie na ubezpieczonym szczególnej ostrożności, tak aby unikał on zdarzeń mogących doprowadzić do szkody.

Co do zasady, suma ubezpieczenia jest górną granicę, do której odpowiada zakład ubezpieczeń. Inaczej mówiąc, suma ubezpieczenia to maksymalna wysokość odszkodowania, które może być wypłacone z tytułu umowy ubezpieczenia. Suma ubezpieczenia, w zależności od rodzaju umowy ubezpieczenia i mających zastosowanie ogólnych warunków ubezpieczenia, zwana bywa również limitem odpowiedzialności lub sumą gwarancyjną.

Wartość przeznaczonego do ubezpieczenia majątku firm lub instytucji szacuje się przy wykorzystaniu danych zapisanych w księgach handlowych, szacunków własnych ubezpieczonego lub przy wykorzystaniu rzeczoznawców.

Oszacowanie majątku zakładu według wartości odtworzeniowej i takie określenie sum ubezpieczenia, pozwala na jego odbudowanie. Najczęściej stosowaną metodą wyceny jest wycena do wartości rynkowej (rzeczywistej), najmniej korzystną metodą ustalenia sum ubezpieczenia jest zastosowanie wartości księgowej brutto. Przydatne definicje poniżej.

Wartość odtworzeniowa – w przypadku budynku lub budowli jest to wartość odpowiadająca kosztom odbudowy w tym samym miejscu, z uwzględnieniem dotychczasowej technologii, konstrukcji i standardu wykończenia, przy zastosowaniu dotychczasowych wymiarów i materiałów. W odniesieniu do pozostałych środków trwałych jest to wartość odpowiadająca kosztom zakupu lub wytworzenia nowego przedmiotu tego samego rodzaju, typu oraz o tych samych parametrach z uwzględnieniem kosztów transportu, montażu oraz cła i innych tego typu opłat.

Wartość księgowa brutto – księgowa wartość początkowa z uwzględnieniem przeszacowań wynikających z przepisów ogólnych.

Wartość rzeczywista – wartość odtworzeniowa pomniejszona o zużycie techniczne.

W tym zakresie warto skorzystać z pomocy brokera, gdyż wybór nieodpowiedniego rodzaju sumy ubezpieczenia może skutkować „niedoubezpieczeniem”, a tym samym redukcją odszkodowania proporcjonalną do wartości niedoubezpieczonego majątku.

PWS Konstanta w zakresie ustalania sum ubezpieczenia samochodów korzysta z specjalistycznego systemu wyceny pojazdów, udzielając w tym zakresie pomocy swoim klientom.

Zgodnie z art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r., poz. 2214 z późn. zm.), zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody: polegające na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzone przez kierującego posiadaczowi pojazdu mechanicznego; dotyczy to również sytuacji, w której posiadacz pojazdu mechanicznego, którym szkoda została wyrządzona, jest posiadaczem lub współposiadaczem pojazdu mechanicznego, w którym szkoda została wyrządzona; wynikłe w przewożonych za opłatą ładunkach, przesyłkach lub bagażu, chyba że odpowiedzialność za powstałą szkodę ponosi posiadacz innego pojazdu mechanicznego niż pojazd przewożący te przedmioty; polegające na utracie gotówki, biżuterii, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju dokumentów oraz zbiorów filatelistycznych, numizmatycznych i podobnych; polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska.

Począwszy do dnia 1 maja 2004 r. (data wejścia Polski do struktur unijnych) na podstawie art. 25 ust 2. ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r., poz. 2214 z późn. zm.) zakres terytorialny pokrycia obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje zdarzenia powstałe na terytoriach państw, których biura narodowe są sygnatariuszami Porozumienia Wielostronnego (m.in. wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej).

Od tego dnia wszystkie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych z mocy prawa obejmują zakresem ochrony ubezpieczeniowej terytoria następujących państw: Andora, Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Litwa, Łotwa, Malta, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Szwajcaria, Szwecja, Słowacja, Słowenia, Wielka Brytania, Włochy, Węgry, a od 1 stycznia 2012 r. także Serbia.

Wyjeżdżający do tych krajów nie muszą okazywać jakichkolwiek dodatkowych dokumentów. Istnieje bowiem domniemanie, że pojazd z polską rejestracją jest ubezpieczony w zakresie OC. Przekraczanie granicy, jak i poruszanie się po terytorium wyżej wymienionych krajów odbywa się na podstawie faktu zarejestrowania samochodu w Polsce i zaopatrzenia go w polskie tablice rejestracyjne i domniemania na ich podstawie istnienia ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Natomiast dokument tzw. „zielonej karty” należy nadal posiadać wjeżdżając na terytoria następujących państw: Albania, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Iran, Izrael, Macedonia, Maroko, Mołdawia, Rosja, Tunezja, Turcja, Ukraina.

Jeśli to Ty przenosisz własność samochodu (np. sprzedajesz, darujesz), dokument ubezpieczenia poświadczający zawarcie umowy ubezpieczenia OC PPM powinieneś przekazać nowemu właścicielowi pojazdu. Obowiązkiem zbywcy jest również powiadomienie na piśmie zakładu ubezpieczeń, w terminie 14 dni od dnia przeniesienia prawa własności pojazdu, o fakcie przeniesienia prawa własności tego pojazdu i o danych posiadacza, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu.

Dopilnowanie formalności w towarzystwie ubezpieczeniowym, w którym wykupiłeś ubezpieczenie OC PPM jest bardzo ważne, ponieważ w przeciwnym wypadku Ubezpieczyciel będzie przekonany, że Twoja polisa odnowiła się na kolejny rok i może wzywać Cię do opłacenia składki ubezpieczeniowej, co spowoduje konieczność wyjaśniania sytuacji z Twojej strony. Oświadczenie o przeniesieniu własności pojazdu może złożyć również upoważniony do tego broker ubezpieczeniowy.

Zakres ubezpieczenia autocasco (tzw. AC) nie jest regulowany ustawą, a informacje na temat wyłączeń i ograniczeń odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń są zawarte w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia. Oto najczęściej powtarzające się wyłączenia w ubezpieczeniu AC:

Szkoda wyrządzona umyślnie lub przez niedbalstwo – jeśli ubezpieczyciel udowodni, że właściciel samochodu spowodował szkodę specjalnie (np. w celu wyłudzenia odszkodowania) albo że jest ona wynikiem rażącego zaniedbania klienta lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność (np. dodatkowych kierowców, pasażerów), odszkodowanie nie zostanie wypłacone.

Szkoda powstała pod wpływem alkoholu lub narkotyków.

Szkoda powstała w wyniku złamania przepisów kodeksu drogowego – to wyłączenie nie zawsze prowadzi do odmowy wypłaty odszkodowania, ale może skutkować jego obniżeniem. Dotyczy to nie tylko znacznego przekroczenia dozwolonej prędkości (z reguły o 30 km/h), ale też np. rozmawiania przez telefon w trakcie jazdy, wyprzedzania w niedozwolonym miejscu, wymuszenia pierwszeństwa czy przejechanie na czerwonym świetle.

Kierowca był nieuprawniony do kierowania pojazdem.

Kierowca zbiegł z miejsca wypadku.

Brak ważnego badania technicznego – jeśli ubezpieczyciel odkryje, że samochód nie ma ważnego przeglądu, może powołać się na fakt, że szkoda była spowodowana złym stanem technicznym auta i zastosować wykluczenie z AC. Dotyczy to również przeglądu, który należy wykonać po wypadku lub kolizji.

Szkody mają charakter eksploatacyjny – jeśli szkody powstały w wyniku naturalnego zużywania się części, czyli np. korozji lub awarii mechanicznej, odszkodowanie nie zostanie wypłacone.

Użytkowanie pojazdu niezgodnie z przeznaczeniem – przykładem może być np. używanie samochodu osobowego na wyścigach czy rajdach. Kierowcy, którzy biorą udział w takich zawodach, powinni ubezpieczyć się dodatkową polisą. Osobne polisy przeznaczone są również dla osób, które używają samochodu do pracy zarobkowej, np. jazdy taksówką.

Szkody powstały w wyniku działań wojennych – ochroną ubezpieczeniową nie są objęte szkody powstałe w wyniku działań wojennych, zamieszek, zarówno o charakterze międzynarodowym, jak i lokalnym.

Samochód został skradziony przez brak należytej ochrony lub w krajach podwyższonego ryzyka – jeśli kierowca wysiadł z pojazdu i zostawił kluczyki w środku, albo zabrał je ze sobą, ale pozostawił w widocznym miejscu bez nadzoru) lub zadeklarował dodatkowe rodzaje zabezpieczeń pojazdu (np. alarm, immobilizer), ale nie uruchomił ich i samochód został skradziony. Zakres wielu ubezpieczeń autocasco nie obejmuje zdarzeń, do których dochodzi w tzw. krajach podwyższonego ryzyka, czyli Rosji, Ukrainie, Białorusi, Mołdawii. Istnieją jednak dodatkowe ubezpieczenia, które można wykupić przed wyjazdem do takiego kraju.

Lista wyłączeń może być znacznie dłuższa, zatem przed zawarciem umowy ubezpieczenia konieczna jest uważna lektura OWU lub oddanie sprawy w ręce brokera.

Bardzo często oznacza to brak ochrony ubezpieczeniowej, kwestię tę reguluje precyzyjnie art. 814 Kodeksu cywilnego:

• 1. Jeżeli nie umówiono się inaczej, odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się od dnia następującego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż od dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty.
• 2. Jeżeli ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność jeszcze przed zapłaceniem składki lub jej pierwszej raty, a składka lub jej pierwsza rata nie została zapłacona w terminie, ubezpieczyciel może wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym i żądać zapłaty składki za okres, przez który ponosił odpowiedzialność. W braku wypowiedzenia umowy wygasa ona z końcem okresu, za który przypadała niezapłacona składka.
• 3. W razie opłacania składki w ratach niezapłacenie w terminie kolejnej raty składki może powodować ustanie odpowiedzialności ubezpieczyciela, tylko wtedy, gdy skutek taki przewidywała umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia, a ubezpieczyciel po upływie terminu wezwał ubezpieczającego do zapłaty z zagrożeniem, że brak zapłaty w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania spowoduje ustanie odpowiedzialności.

Brak ważnych badań technicznych może być przyczyną odmowy wypłaty lub zmniejszenia wypłaty z ubezpieczenia autocasco (tzw. AC). Brak ważnego badania technicznego nie wpływa na ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Podstawową różnicą między agentem/multiagentem, a brokerem jest podmiot, na rzecz którego działają. Agent jest reprezentantem ubezpieczyciela wykonującym działalność na podstawie umowy agencyjnej, multiagent wykonuje czynności na rzecz nie jednego, ale kilku ubezpieczycieli. Tak więc oba podmioty mają za zadanie pozyskiwać klienta dla towarzystwa ubezpieczeniowego i działać w jego imieniu.

Broker ubezpieczeniowy natomiast wykonuje czynności w imieniu lub na rzecz klienta. Będąc profesjonalnym doradcą broker ubezpieczeniowy działa w na podstawie pisemnego pełnomocnictwa oraz reprezentuje interesy ubezpieczeniowe swojego klienta.

Ustawa bardzo wyraźnie rozdziela rolę agenta i brokera.

Broker ubezpieczeniowy nie może m.in. wykonywać działalności agencyjnej, ani czynności agencyjnych, pozostawać w jakimkolwiek stałym stosunku umownym z towarzystwem ubezpieczeń, być członkiem jego organów nadzorczych lub zarządzających, a nawet posiadać akcji ubezpieczyciela, za wyjątkiem akcji dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym.

Broker przed zawarciem umowy ubezpieczenia zobowiązany jest zbadać potrzeby ubezpieczeniowe klienta oraz udzielić mu porady, w oparciu o rzetelną analizę dostępnych na rynku produktów ubezpieczeniowych w liczbie wystarczającej do opracowania rekomendacji najwłaściwszej umowy, oraz wyjaśnia podstawy, na których opiera się rekomendacja, uwzględniając złożoność umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej oraz rodzaj klienta, chyba że klient złoży pisemne oświadczenie o rezygnacji z udzielenia porady.

Broker nie jest agentem ani multiagentem reprezentującym towarzystwo ubezpieczeń.

• Zbadanie potrzeb ubezpieczeniowych klienta (audyt ubezpieczeniowy) przez profesjonalnego pośrednika ubezpieczeniowego.
• Rekomendacja uzasadniająca wybór najwłaściwszej umowy ubezpieczenia.
• Współpraca z pośrednikiem niezależnym od firm ubezpieczeniowych, dbającym o interesy swojego Mocodawcy (klienta).
• Praca brokera – wykonywanie czynności brokerskich i działalność brokerska podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego oraz między innymi zdania egzaminu przed KNF.
• Klient nie płaci za usługi brokera, ponieważ broker otrzymuje wynagrodzenie od firmy ubezpieczeniowej, z którą jego Klient zawiera umowę ubezpieczenia lub umowę gwarancji ubezpieczeniowej.
• Aktywna pomoc przy likwidacji szkód.
• Broker nie sprzedaje ubezpieczeń, lecz pośredniczy w ich zakupie przez swoich klientów.